Sözləşmələrdə Gizli Tələlər: Hüquqi Risklərdən Necə Qaçmaq Olar?

Biznesdə və gündəlik həyatda imzaladığımız müqavilələr hüquqlarımızı qorumaq üçün vacib sənədlərdir. Lakin bəzi hallarda, müqavilələrdə elə maddələr olur ki, diqqətsiz oxunduqda ciddi hüquqi problemlərlə qarşılaşmaq mümkündür. Bəs bu gizli tələlər hansılardır və onlardan necə qorunmaq olar?

1. Xırda Şriftlə Yazılan Maddələrə Aldanmayın

Çox vaxt müqavilənin sonunda, xırda şriftlə yazılmış hissələrdə əhəmiyyətli hüquqi öhdəliklər gizlədilir. Məsələn:

• Avansın qaytarılmaması – Müqaviləni pozsanız, əvvəlcədən ödənilmiş məbləğin geri qaytarılmayacağını bildirən maddələr ola bilər.
• Avtomatik uzadılma – Müqavilə müddəti bitdikdə avtomatik yenilənməsi və bu barədə sizə məlumat verilməməsi risk yarada bilər.
• Tövsiyə: Müqavilənin hər bir bəndini diqqətlə oxuyun və xırda şriftli hissələri yoxlamadan imza atmayın.

2. Cərimə və Kompensasiya Maddələrini Yoxlayın

Bəzi müqavilələrdə cərimə və ya kompensasiya öhdəlikləri gizlədilir. Əgər bu maddələr diqqətinizdən yayınarsa, ciddi maliyyə zərərinə məruz qala bilərsiniz.

• Məsələn: Müqaviləni vaxtından əvvəl pozduğunuz halda, yüksək məbləğdə cərimə ödəmək məcburiyyətində qala bilərsiniz.
• Tövsiyə: Razılaşmadan öncə cərimə və kompensasiya bəndlərini mütləq nəzərdən keçirin və aydın olmayan məqamları hüquqşünasla müzakirə edin.

3. Yurisdiksiya və Məhkəmə Maddələrinə Diqqət Edin

Bəzi müqavilələrdə mübahisələrin hansı ölkə və ya şəhər məhkəməsində həll ediləcəyi göstərilir. Əgər bu hissəni diqqətlə oxumasanız, məhkəmə çəkişməsi üçün başqa bir ölkəyə getmək məcburiyyətində qala bilərsiniz.

• Məsələn: Müqavilədə göstərilir ki, bütün mübahisələr Londonda həll ediləcək. Bu halda, Azərbaycan vətəndaşı olaraq Londona gedib məhkəmə çəkişməsinə girmək böyük maliyyə və vaxt itkisi yarada bilər.
• Tövsiyə: Hər zaman müqavilədəki yurisdiksiya bəndini yoxlayın və öz ölkənizə uyğun dəyişiklik tələb edin.

4. Gizli Öhdəliklərə və Xidmət Şərtlərinə Nəzər Yetirin

Bəzi müqavilələrdə əlavə xidmət haqları və ya gizli öhdəliklər olur.

Məsələn:

• İllik xidmət haqqı adı altında əlavə ödəniş tələbi
• Əlavə sığorta və ya texniki dəstək xərclərinin müqaviləyə daxil edilməsi
• Tövsiyə: Razılaşmadan əvvəl müqavilənin tam dəyərini və əlavə xərcləri öyrənin.

5. Güvən Yetərli Deyil – Hər Şeyi Yazılı Formada Tələb Edin

Bəzən tərəflər müqavilə şərtlərini şifahi razılaşma əsasında dəyişməyə çalışır. Lakin hüquqi baxımdan yalnız yazılı və imzalanmış müqavilə qüvvədə sayılır.

• Risk: Şifahi vədlərin heç bir hüquqi qüvvəsi yoxdur və gələcəkdə problem yaşana bilər.
• Tövsiyə: Bütün razılaşmaların yazılı formada və rəsmi şəkildə sənədləşdirilməsini tələb edin.